Mandala Atelier: Inspiratie Workshop #8: Symbolen

Tijdens het mandala-tekenen kwam ik helemaal in de wereld van de symboliek terecht. Een onderwerp waar ik voor het eerst bewust mee in aanraking kwam, toen ik kunstgeschiedenis, tekenen en handvaardigheid volgde voor mijn eindexamen VWO op de middelbare school. Ik werd er enorm door geboeid, maar kon er toen eigenlijk niet zo veel mee. Mede door mijn nieuwsgierigheid naar diverse religies kwam ik tegelijkertijd in aanraking met religieuze symbolen. Afijn, net als vele andere dingen in mijn leven kwam die interesse op een lager pitje te staan toen ik ging werken, trouwen, huis bouwen en kinderen kreeg. Door de kinderen en het mandala-tekenen kreeg deze interesse toch weer een opleving. De eerste 'mandala' die ik ooit tekende in 1997 stond bol van de symbolen, symbolen die voor mij te maken hadden met mijn beleving van het leven op dat moment.

Het was geen mandala in de zin zoals ik dat nu een mandala zou noemen, maar de basis was wat iedere tekening daarna in die tijd liet zien: een cirkel. Het symbool van de cirkel sprak me enorm aan en ik vond het een mooie basis voor een tekening, gaf meteen veel kracht mee.

Vele tekeningen met een cirkel als basis zouden volgen en op een gegeven moment vroeg mijn jongste zoontje (toen 4 jaar): "Mama, waarom hang je onze tekeningen altijd op en die van jezelf niet? Die van jou zijn toch ook mooi?" Tja, daar had ik geen goed antwoord op en hing er ook maar een paar op, omdat hij het vroeg. Toen kwam er toevallig een keer iemand bij ons langs, die zei "Hé, teken jij mandala's?" Ik had geen flauw idee wat mandala's waren, behalve dan de zandmandala's die Tibetaanse monniken op de grond maakten en daar leken mijn tekeningen absoluut niet op. De vraag maakte me wel enorm nieuwsgierig en al snel kreeg ik het boek 'Beginnen met mandala-tekenen' van Greetje Molenaar in handen in de bibliotheek. Ik vond het machtig interessant en ging aan de slag met 'echte' mandala's. Een balletje was aan het rollen gebracht, dat tot op de dag van vandaag nog steeds door rolt. Het betreffende boek werd verlengd en verlengd, opnieuw geleend en verlengd... tot ik het met mijn verjaardag van mijn ouders cadeau kreeg.

Een aantal symbolen kwamen in dat boek aan de orde en ik ontdekte dat het hele mandala-tekenen doorspekt was met symboliek. Maar het belangrijkste symbool in het mandala-tekenen was natuurlijk de mandala zelf en daarmee de cirkel!

Symbolische betekenis van de CIRKEL

Wat is nu precies een cirkel? Ik geloof dat de officiële definitie zoiets is als: een reeks van punten in een tweedimensionaal vlak, waarbij de afstand van ieder punt in die reeks dezelfde afstand heeft tot een middelpunt.

In mijn welkomstwoord in het Mandala Atelier heb ik het al even benoemd, dat de cirkel in diverse culturen naar voren komt in diverse vormen, zowel tweedimensionaal als driedimensionaal (zoals de stenen cirkels die zo her en der bijvoorbeeld in Engeland - Stonehenge en Avebury - kunt vinden).
Het woord 'Mandala' is Sanskriet voor 'Cirkel' of 'Heilige Cirkel'. De cirkel is een oer-symbool, een abstract oer-symbool, dat binnen vele culturen begrepen wordt zoals wij de verkeersborden in onze maatschappij kunnen duiden. Het is niet alleen van praktische betekenis, maar van diepgaande spirituele betekenis. Een symbool is een middel om veel te vertellen in een beeld, een beeld dat door de universele betekenis, opgeslagen in ons universeel bewustzijn, door velen begrepen wordt en daardoor een belangrijk beeld in onze communicatie. De cirkel heeft een dubbele betekenis die ook weer als één gezien kan worden. De cirkel: zonder begin, zonder einde, eindeloos, eeuwigdurend, allesomvattend, de kosmos, de macrokosmos, en tegelijkertijd is het een symbool voor jou, de weerspiegeling van dat 'al' in jezelf, want jij bent het die alles waarneemt, jij bent de schepper van jouw wereld, van jouw waarheid, van wat jij ziet en ervaart, de microkosmos.
Het middelpunt van de Mandala is zowel uitgangspunt - letterlijk staat het centraal, daar waar je je scherpe passerpunt in zet om een cirkel te kunnen tekenen - van waaruit jij je schepping naar buiten brengt, als doel tot vergroten van het Bewust Zijn. Het is zowel het centrum, het zaadje waar alles uit kan ontstaan, de goddelijke kern, die ons scheppingsvermogen bezielt, als het doel: onze blauwdruk leren kennen om te ontdekken wat het doel van ons bestaan is, welk deel van onze ziel wij hier op deze aarde mogen manifesteren. Daartoe dienen wij onderweg onze levenslessen te leren om blokkades tot die manifestatie op te heffen. In wezen is het leven een spel met spelregels, met een opdracht, een spel van ontdekken, leren en manifesteren. Totdat wij dat deel van onze ziel hier op Aarde kunnen manifesteren waartoe wij hier op Aarde zijn gekomen. Een volgend leven, de volgende lessen en/of het volgende deel. Hoe ouder de ziel hoe verder we in dat proces komen, hoe verder we in ons Bewust Zijn groeien, hoe groter het deel van onze ziel dat zich hier op Aarde manifesteert. Het ontdekken van de goddelijkheid in onszelf, ons scheppingsvermogen en de manifestatie van onze goddelijke Ziel hier op Aarde is waar ons leven uiteindelijk toch om draait. Door hier bewust mee aan de slag te gaan, gaat het proces gewoon sneller, maar in wezen neemt iedereen deel aan dit proces van menselijke evolutie.

In deze workshop zullen we aandacht besteden aan de relatie tussen de Mandala en Bewust Zijn. het is leuk eens te kijken wat het proces van een door onszelf getekende Mandala over onszelf kan vertellen. Misschien wil je opschrijven wat je ervaart en tot welke inzichten je komt. Deze schrijfsels bieden dan de mogelijkheid om ze later nog eens terug te lezen als je daar behoefte toe voelt. Je kunt bijvoorbeeld een klapper aanleggen met daarin de Bewust Zijn inzichten en je Mandala's in een insteekhoes ertussen. Zo krijg je een soort Bewust Zijn ontwikkelingsboek. Je kunt natuurlijk ook je Mandala's apart van je schrijfsels bewaren. Dan kun je bijvoorbeeld een klein schriftje of notitieboekje gebruiken voor je schrijfsels.

Het centrum van een Mandala wordt veelal weergegeven door een stip, een stip die eigenlijk automatisch ontstaat op het moment dat je een cirkel met een passer tekent op papier. Er ontstaat een gaatje in je papier. Die middenstip is niet 'zomaar' een middenstip, is niet toevallig daar. Sta maar eens even op en ga staan, rechtop, twee voeten naast elkaar op heupbreedte, voetzolen stevig plat op de grond. Als ik je nu eens vraag om met je handen aan te geven, aan te wijzen, welke ruimte jij nu inneemt. Wat doe je dan? Buk jij je eerst en ga je met je handen precies je voetomtrek aangeven? Ga jij met je handen de omtrek van je lichaam aangeven? Misschien..., maar ik denk niet dat jij je ruimte met een rechthoek aangeeft. Ik denk eerder dat je een cirkelvormige beweging rond je lichaam maakt. Ongeveer zoals op de afbeelding hieronder:

Misschien dat de cirkel wat groter of misschien wel veel groter uitvalt, dan op het plaatje, als je hem aanwijst, maar ik denk toch echt dat het een cirkelvorm is.

Voor diegenen die in eerste instantie zijn of haar ruimte toch met een rechthoek aangaf: probeer nu eens een cirkelvormige beweging te maken om je ruimte aan te geven en voel het verschil. Welke vorm voelt voor jou prettiger? De cirkel of de rechthoek?

Voor diegenen die een cirkelvorm aanwezen: probeer nu eens je ruimte met een rechthoek aan te geven en voel het verschil. Welke vorm voelt voor jou prettiger? De cirkel of de rechthoek?

Ben jij iemand die de rechthoek het prettigst vindt dan ben je waarschijnlijk een man of een vrouw met mannelijke trekjes of je bent iemand die erg rationeel in het leven staat en het lastig vindt met emoties en gevoelens om te gaan. Je gaat waarschijnlijk nadenken en vindt het ook logisch om bijvoorbeeld je lichaam aan te wijzen als ruimte die je inneemt. Welke vorm je ook het prettigste vindt, oordeel hier niet over, het is goed zo.

De manier waarop jij je ruimte aangeeft, vertelt meteen ook iets over jezelf. Misschien ben jij iemand die zijn/haar ruimte op een bescheiden wijze aangeeft of misschien strek jij je armen helemaal uit en gaat dansend in het rond jouw ruimte aanwijzend en innemend.

De doorsnee van de cirkel die jij aanwijst zal te maken hebben met hoe jij je voelt op dit moment. Ben jij iemand die zich op dit moment heel erg goed voelt, dan zal de cirkel waarschijnlijk wat groter zijn, dan wanneer jij je op dit moment heel erg terneergeslagen of zelfs depressief voelt. Wanneer jij iemand bent met een ruime aura zal je cirkel waarschijnlijk ook groter zijn en cirkels (aura's) van je medemensen doorkruisen. Vraag is of jij je dit al dan niet bewust bent. Ik zal je zo uitleggen hoe dit werkt, want het heeft alles te maken met de Mandala.

Mandala en Bewust Zijn.

Als je het plaatje hiervoor bekijkt zie je eigenlijk al een Mandala. Je ziet de cirkelvorm en je ziet een midden, dat hier gevormd wordt door de voeten. En dat is niet zo gek, want eigenlijk symboliseert dit plaatje precies waar de Mandala voor staat. Het middelpunt, dat ben jij en de cirkel eromheen begrenst de ruimte die jij inneemt, de ruimte die jij in wilt nemen, in kunt nemen of voor jouw gevoel in mag nemen!

Een eenvoudige Mandala ziet er zo uit:

Een cirkel met een middelpunt. Pak maar eens een velletje papier, dat kan een simpel velletje A4-formaat kopieerpapier zijn. Wat je verder nodig hebt: een tekenpotlood met aangeslepen punt. Dus géén passer en géén gum! We gaan nu een oefening doen om de kracht van de cirkel te ervaren.

Oefening 1.

Zet ergens op het papier, maakt niet uit waar, een stip. Gewoon ergens waar jij voelt dat hij moet staan.

Deze stip is de middenstip van jouw eerste Mandala. Teken er - uit de hand en dus niet stiekem met een passer - maar eens een cirkel omheen. De grootte van de cirkel mag je zelf bepalen. Wordt het een klein cirkeltje? Wordt het een grote cirkel? Jij bepaalt.

Aandachtspunten voor een stukje bewustwording van jezelf.

Ik begon de oefening met te zeggen dat je ergens op het papier, maakt niet uit waar, een stip moest zetten. Hoe voelde dat?

Deed je gewoon wat ik zei zonder er verder bij na te denken? Kon je je gevoel volgen en de stip daar plaatsen waar hij voor jouw gevoel moest staan? Of deed je zonder nadenken letterlijk wat ik zei, omdat de oefening nu eenmaal zo is, omdat ik dat zo gevraagd had?

Of had je zoiets van: ja, maar waar dan? In het midden? Aan de rand? Links boven, rechts boven, links onder, rechts onder, waar? Wat wil ze? Wat gaan we doen? Komen er nog meer opdrachten, moet ik ruimte overhouden? Wat moet ik doen? Had je misschien stiekem al doorgelezen, wat de rest van de oefening in zou gaan houden, inclusief deze aandachtspunten voor bewustwording? Je snapt dat ik dus bewust geen voorbeeldafbeelding gegeven heb bij deze oefening.

Als je erover nadenkt, over hoe jij reageerde op deze oefening, is dit een manier van reageren die jij herkent uit je dagelijks leven?
Ben jij iemand die makkelijk vertrouwt op je gevoel of ben jij iemand die graag wil weten waar je aan toe bent, iemand die misschien meer voorbereid aan dingen wil beginnen?
Is dit dan iets wat je zo prima vindt, of is dit iets wat je in je leven zou willen veranderen?
Bedenk eens wanneer de hier door jou gehanteerde aanpak slim is en wanneer jouw aanpak juist minder handig is. Besef dat je het meest in balans bent wanneer je bewust bent wanneer jouw aanpak slim is en wanneer juist minder handig. Wanner je in balans bent kun je beter afwegen in welke situatie wat het slimste is.
Oordeel niet, laat gewoon gebeuren en observeer... Deze eerste stap vertelt al heel veel over jezelf, het is niet goed, het is niet slecht, je kunt het meenemen in je Bewust Zijn, zodat je er gebruik van kunt maken wanneer dat nodig is.

Een cirkel om je middenstip heen tekenen...

Allereerst: is deze cirkel ook werkelijk een cirkel? Of is het een ei geworden, of een niet te definiëren vorm?

Hoe heb jij je cirkel getekend? Tekende jij, zonder erbij na te denken, in één keer een cirkel of was je secuur bezig er een échte cirkel van te maken? Moest hij van jou van het begin af aan rond zijn of vond je een ei of welke ondefinieerbare vorm dan ook, ook goed? Wat vertelt dit over jezelf? Ben je iemand die je gevoel kan volgen? Ben je perfectionistisch? Ben je rationeel?

Oordeel je over jezelf als uiteindelijk blijkt dat de cirkel er meer uitziet als een ei of welke ondefinieerbare vorm dan ook, of als je lijn niet helemaal netjes aansluit of overal even strak is, ongeacht de wijze waarop hij getekend is? Kun je je frustratie, hoe groot of klein ook, loslaten en de schoonheid van de imperfectie zien of blijf je hangen in het gevoel dat het beter had gekund? Wil je het graag nog een keer overnieuw doen, heb je misschien zelfs al meerdere cirkels op papier staan of wil je gaan gummen? Dat laatste gaan we dus niet doen! Hoe voelt dat als ik dat zeg: NIET gummen! Wat vertelt dit alles over jezelf?

Iedere cirkel die je getekend hebt is een goeie, want het is jouw cirkel en die is goed zoals hij is, net zoals jij goed bent, zoals je bent! Zijn voorkomen hoort bij jou en jij bent op je levenspad daar waar je bent, met je ervaringen uit het verleden, en daar hoort nu eenmaal alles bij wat jij aan bagage bij je hebt. De één heeft een plastic tasje met een paar frutsels bij zich, de ander een zware rugzak helemaal uitpuilend en volgestouwd. Op het moment dat je de inhoud van je tas(je) kunt plaatsen op de plek die het toekomt op jouw levenspad, zal je tas(je) steeds lichter worden en zul jij je prettiger en lichter voelen. Daarom is het van belang te werken aan inzicht en bewustwording, zodat je Bewust kunt Zijn en die dingen doet die bij je passen. Dat is voor iedereen anders en al hebben twee mensen hetzelfde levensdoel, dan nog zullen zij er op een verschillende wijze, een eigen wijze, mee werken, omdat ze overeenkomstig hun basis, hun aard, zullen handelen en die is uniek voor iedereen.

Als je erover nadenkt, over hoe jij handelde en reageerde bij deze oefening, is dit een manier van handelen en reageren die jij herkent uit je dagelijks leven?
Is dit dan iets wat je zo prima vindt of is dit iets wat je in je leven zou willen veranderen?
Bedenk eens wanneer de hier door jou gehanteerde aanpak slim is en wanneer jouw aanpak juist minder handig is. Besef dat je het meest in balans bent wanneer je bewust bent wanneer jouw aanpak slim is en wanneer juist minder handig. Wanneer je in balans bent kun je beter afwegen in welke situatie wat het slimste is.
Oordeel niet, laat gewoon gebeuren en observeer... Ook deze stap vertelt veel over jezelf, het is niet goed, het is niet slecht, je kunt het meenemen in je Bewust Zijn, zodat je er gebruik van kunt maken wanneer dat nodig is.

Bekijk nu eens hoe groot jouw cirkel is. Is het een bescheiden klein cirkeltje en is er veel ruimte op het papier over buiten de cirkel? Is het een iets grotere cirkel of juist een heel grote cirkel die de ruimte van het papier ruimschoots benut?

Als je bedenkt dat het middelpunt van de cirkel symbool staat voor jou en de cirkel de ruimte begrenst die jij in wil of mag nemen van jezelf, wat denk je dat de grootte van de cirkel dan vertelt over jou op dit moment?

Het middelpunt is zoals duidelijk mag zijn: een punt. Een punt is symbool voor het potentieel dat in jou huist, het zaadje waaruit van alles kan groeien, maar je moet het wel voeden, zodat het de mogelijkheid krijgt te groeien. Alleen jij kunt dat doen. Er is niemand anders die jouw zaadje kan voeden, al denken veel mensen van wel. Verantwoordelijkheid voor het voeden van jouw zaadje is geheel de jouwe.

Als je een klein bescheiden cirkeltje hebt getekend, vertelt dit over jou dat jij iemand bent die niet zoveel ruimte voor zichzelf in wil, kan of mag nemen van zichzelf. Misschien heb je geen behoefte meer ruimte te benutten, misschien sta je altijd voor anderen klaar of gun je jezelf niet zoveel ruimte. Kleine cirkeltjes zijn te zien bij bescheiden mensen en/of mensen die zichzelf wegcijferen om anderen te helpen. Het kan ook zijn dat je niet zoveel zelfvertrouwen hebt of zelfs een minderwaardigheidscomplex. Wanneer je het gevoel hebt dat je niet meer ruimte in mag nemen van anderen, dan heb jij zelf hen de ruimte gegeven waardoor zij met hun handelen daarop inspelen. Jij hebt hen jouw ruimte en waarschijnlijk veel van jouw energie gegeven. Jouw gedrag, jouw gebrek aan grenzen stellen, heeft ervoor gezorgd dat anderen jouw hulpvaardigheid ge- of misschien zelfs misbruiken, het als vanzelfsprekend aannemen, waardoor jijzelf steeds minder ruimte krijgt. Wanneer jij je kalm en assertief opstelt, je grenzen duidelijk stelt, in je Ik-kracht gaat staan zul je de ruimte in kunnen nemen die jij nodig hebt om je volledig te ontplooien als mens.

Soms, tijdens mijn ‘live’ workshops merk ik dat mensen denken dat wanneer iemand een heel grote cirkel heeft getekend, dit wel moet betekenen dat die persoon veel ruimte inneemt of wil innemen, misschien wel egoïstisch is, dus ten koste van anderen zijn of haar ruimte inneemt. Hier komen wederom de menselijke oordelen en vooroordelen naar voren. Want wanneer een kleine cirkel bescheidenheid laat zien, dan moet een grote cirkel wel het tegenovergestelde betekenen. Niet dus…

Een grote cirkel kan op twee dingen duiden. Op de eerste plaats kan dit aanduiden dat iemand zelfverzekerd is en tijd en aandacht aan zichzelf besteedt. Dit is absoluut niet egoïstisch! Dit is absoluut noodzakelijk om jezelf te blijven ontwikkelen en noodzakelijk in je interactie met anderen. Wanneer je goed voor jezelf zorgt, wanneer jij je zaadje van mogelijkheden voedt, kunnen daar ook anderen van profiteren. En dan komen we bij de tweede duiding van een grote cirkel. Want wanneer we een grote cirkel tekenen, een grote ruimte innemen, zullen we ermee geconfronteerd worden dat de cirkels van anderen de onze kunnen doorkruizen. Misschien voelt het veel veiliger om zo’n klein cirkeltje om ons heen te hebben. Grote cirkels zien we dan ook bij mensen die heel fijngevoelig zijn voor energieën van anderen.

‘Fijngevoelig’ kun je ook benoemen als ‘hooggevoelig’, wat wilt zeggen dat men op hogere (energie) trillingsfrequenties af kan stemmen, waardoor men meer dingen op kan vangen dan wij mensen met onze lichamelijke zintuigen (horen, zien, ruiken, voelen en proeven) kunnen opvangen. We ontvangen dan wel soortgelijke sensaties, maar ervaren deze innerlijk, niet met onze ogen, oren, neus, huid of tong, maar met onze innerlijke zintuigen. We spreken dan over een 6e zintuig. We kunnen het vergelijken met een radio. Wanneer de radio een breder bereik heeft, hoger, dan zal de radio meerdere, ook hogere frequenties, en dus meer kanalen kunnen ontvangen.

Mijn ervaring heeft me geleerd dat veel van deze hooggevoelige mensen tijdens het tekenen van Mandala’s de behoefte voelen juist buiten de cirkel te treden of de cirkelrand heel transparant te houden. Toch is het juist voor deze hooggevoelige mensen heel belangrijk juist ook Mandala’s binnen de cirkel te tekenen en een duidelijke afbakening aan te geven. Dit heeft als reden dat men daardoor juist meer geaard kan zijn, meer in contact met de eigen kern, het eigen levensdoel, met het hier op aarde zijn, inclusief heel aardse bezigheden. Hooggevoelige mensen hebben misschien de neiging te gaan ‘zweven’, in een hogere trillingsfrequentie te functioneren, terwijl contact met lagere frequenties verwatert. Veel mensen vinden hooggevoeligheid dan ook iets ‘zweverigs’, wat eigenlijk een veel gehoord maatschappelijk vooroordeel is en wat helemaal niet het geval hoeft te zijn, wanneer men handelt vanuit een goede balans tussen aarde en kosmos. Vaak weerhoudt de angst te gaan ‘zweven’ of de (voor)oordelen van anderen, hooggevoelige mensen met hun begaafdheid aan de slag te gaan en naar buiten te treden, hun hooggevoeligheid bekend te maken. Een heel logische angst, maar absoluut niet nodig wanneer men naast het ontwikkelen van hun hooggevoeligheid, voldoende aandacht besteed aan aardse zaken. ‘Balans’ is het sleutelwoord. Dus geniet van je grote cirkel! Geniet van de ruimte die je inneemt en die je meer mogelijkheden tot ontwikkeling en groei biedt!

Overdenk nog eens hoe jij de grootte van je cirkel ervaren hebt tijdens het tekenen van de cirkel. Wat voel je nu bij de grootte van de cirkel, na het lezen van de duiding hierboven? Herken je dit in je dagelijks leven?
Is dit iets wat je fijn vindt zoals het is, of is dit iets wat je liever zou willen veranderen.
Oordeel niet over jezelf, het is goed zoals het is, je kunt het meenemen in je Bewust Zijn!

4.

Dan is er nog iets te vertellen over de middenstip. Staat jouw stip, na het tekenen van de cirkel, nu je die zo bekijkt, netjes in het midden, of wijkt dit sterk van het midden af en is jouw stip dichter bij de cirkel geëindigd dan het feitelijke middelpunt? Staat jouw middelpunt in het midden van het papier, of ergens dichter naar de rand van het papier?

Ook dit vertelt iets over jouw dagelijks functioneren in het leven. Durf jij in het middelpunt van de belangstelling te staan? Durf jij in het middelpunt van jouw aandacht te staan? Misschien snap je al dat wanneer jouw stip erg uit het midden van je cirkel staat, dat je niet zo graag in het middelpunt van de belangstelling staat.

Twee tegenstellingen.

een klein cirkeltje aan de rand van het papier met een middelpunt dat zeer dicht bij de cirkelrand staat, dicht bij de rand van het papier,
een zo groot mogelijke cirkel met een middelpunt precies in het midden van de cirkel in het midden van het papier.

Daar tussenin liggen natuurlijk allerlei schakeringen.

Bedenk eens waar jij je het prettigste bij voelt. Teken eens een grotere of kleinere cirkel dan je net getekend hebt. Hoe voel je je daarbij? Experimenteer eens met de cirkel binnen de mogelijkheden die ik hierboven genoemd heb en observeer je gevoel daarbij.

Oefening 2.

Teken nog eens een punt, ergens op (misschien een nieuw klad-) papier en teken wederom een cirkel om dit punt. Nu houd je je potlood op het papier en teken je nog eens een aantal keren de ronde beweging van de cirkel. Je zult merken dat hoe langer je deze rondjes tekent, hoe steviger je cirkel gezet wordt. Het zal ook steeds meer een cirkel worden, ook als je met een ‘ei’ begonnen bent. Je went als het ware aan de cirkelbeweging, je haalt deze oervorm uit je onderbewustzijn naar boven.

Houd je potlood op het papier, stop deze beweging en draai eens de andere kant op. Hoe voelt dit? Prettiger of minder prettig? Vind je het prettiger om met de klok mee te draaien of tegen de klok in?

Wanneer jij het prettiger vindt om met de klok mee te draaien, dan zul je iemand zijn die, weliswaar op dit moment, wat over een tijdje wellicht heel anders kan zijn, helemaal in het heden leeft en zich richt op de toekomst. Je leeft als het ware in harmonie met de tijd. Echter zijn velen onder ons nog bezig met dingetjes uit het verleden. Dat kunnen flinke trauma’s zijn, maar dat kan ook een opmerking van je buurvrouw zijn die even verkeerd viel. Kortom: wanneer jij op dit moment meer met zaken uit het verleden bezig bent, dan dat je in het hier en nu, gericht op de toekomst, kunt leven, zul je het prettiger vinden voelen om met je potlood tegen de klok in te draaien.

Nu hoor ik je denken: ‘ja ja, en hoe zit dat dan met motoriek, oefening e.d…?’ Tuurlijk kun je geforceerd, vanuit de ratio, een bepaalde vorm of richting tekenen wanneer je een geoefend tekenaar bent, maar waar het hier, bij deze oefeningen, om gaat, is om bij je gevoel te komen. Luister naar je intuïtie, wat zegt jouw innerlijk gevoel? Kun je daar bij komen? Of blijf je hangen in je hoofd, in je denken, in je ratio? Na enige oefening ga je onderscheid herkennen tussen je intuïtie en je ratio, zul je weten wanneer jij je intuïtie en wanneer jij je ratio het stuur in handen geeft. Dan leer je bewust gebruik te maken van deze twee, wanneer dat nodig is. Je leert deze twee in balans te houden.

Probeer op deze wijze ook eens een veel grotere of veel kleinere cirkel te tekenen zoals je net gedaan hebt. En voel goed in hoe jij hier tegenover staat. Wederom is het belangrijk hier niet over te oordelen en het gewoon te laten Zijn.

Bovenstaande 2 oefeningen zijn gericht op het invoelen van de cirkel. Een van de voornaamste oervormen waar de mens gebruik van maakt. Vooral de laatste oefening haalt dat oergevoel naar boven en laat je ervaren wat een cirkel symboliseert: oneindigheid, je kunt maar rond en rond blijven gaan, zonder begin zonder einde. De cirkel is, zoals we gezien hebben, een omvattende beweging een symbool van heelheid, samen komen, een holistisch symbool van de eenheid van lichaam, geest en ziel. Een symbool niet alleen van jou alleen, maar tegelijkertijd een symbool van de kosmos. Het individu verenigd met het universele. De kosmos weerspiegeld in jou…

Een fantastisch veelomvattend symbool dat de basis zal zijn van al onze Mandala-tekeningen.

Tekentaal.

In de oefening hierboven heb je al een beetje gespeeld met tekentaal: je hebt grotere en kleinere cirkels getekend. Je hebt ook al een beetje met dik en dun gewerkt, omdat je begonnen bent met één lijn tot een cirkel te vormen en bij oefening 2 door meerdere keren rond te gaan in wezen een dikkere lijn hebt gevormd.

Maar wat is nu tekentaal? Tekentaal is niets anders dan het communicatiemiddel wat jij gebruikt in jouw tekening. We hebben het even gehad over het duiden van tekeningen, welke je kunt doen aan de hand van onder andere vormen, symbolen, kleuren en compositie. Maar taal bestaat uit meer dan dat. Houd in je gedachten termen als: groot - klein, dik - dun, breed – smal, hoog – laag, boven – beneden, links – rechts, lang – kort, voor – achter, grof – fijn, binnen – buiten. Alle vormen zijn bijvoorbeeld middels deze termen nog eens een eigen karakter te geven.

Bovendien zul je merken dat je, met enige oefening, een eigen stijl van tekenen krijgt. Je werk wordt herkenbaar. Net als bij het schrijven: je krijgt een eigen handschrift, dat herkenbaar is als zijnde van jou, uniek, als ieder mens uniek is. Zo zal ook jouw tekenstijl een eigen ‘handschrift’ krijgen, eigen en uniek voor jou.

Dat alles valt nu onder tekentaal. De Mandala is jouw communicatiemiddel naar je omgeving.

Teken-opdracht 'Cirkels'.

Hè hè, eindelijk, de eerste teken-opdracht van deze workshop… al het hierboven staande is bedoeld als voorbereiding op het Mandala-tekenen in het algemeen en deze workshop in het bijzonder. Een deel ervan zul je nu meenemen of tijdens het oefenen met Mandala’s langzamerhand laten bezinken, maar je kunt het hier in ieder geval nog een keer nalezen als je daar behoefte aan hebt. Na al deze voorbereiding kan ik je natuurlijk niet nog langer laten wachten op het échte tekenwerk. We gaan dus maar eens aan de slag…

Voor deze opdracht mag je je goede tekenpapier gebruiken.

De basis.

Allereerst gaan we een basis van een Mandala opzetten, deze zal voor bijna iedere Mandala hetzelfde zijn:

Denk eraan dat je zo dun mogelijk met tekenpotlood tekent, zodat je de lijnen straks weer goed uit kunt gummen. Dit houdt in dat je zo min mogelijk druk op je potlood uitoefent. Heb je daar, net als velen, moeite mee, oefen dan eens op een klad papier en teken eens een paar lijnen naast elkaar. Teken eerst een lijn zoals jij die zelf zou tekenen. Probeer nu eens wat minder druk op je potlood uit te oefenen en teken nog één of enkele lijnen, zo dun mogelijk. Probeer ook eens uit wat je ademhaling in kan brengen. Wanneer je inademend of met je adem ingehouden probeert een lijn te trekken, zul je waarschijnlijk eerder de neiging hebben wat druk op je papier uit te oefenen, dan wanneer je lijnen tekent op een uitademing. Lijnen trekken op een uitademing levert in het algemeen ook wat strakkere lijnen op, een vastere hand. Je kunt je ademhaling dus heel goed benutten in het tekenproces.

Met een liniaal meet je alle vier de zijden, langs de rand van je papier op en geeft met een streepje het midden aan van iedere zijde. Wanneer je de tegenoverliggende streepjes middels een potloodlijntje met je liniaal verbindt, krijg je een kruis op je nu gevierendeelde papier.

Op de kortste poot van het kruis (als je op rechthoekig papier tekent) teken je aan één zijde, bij een A4-formaat papier op ±1,5 cm vanuit de rand van de lange kant van het papier, bij een A3-formaat papier op ±2 cm, een stip. Zo staat de Mandala straks mooi op het papier en hou je een klein stukje over naast je Mandala voor het geval je deze ooit in wilt lijsten.

Je plaatst je passer in het kruispunt van het kruis, het midden van je papier, en tekent een cirkel met je net getekende stip als uitgangspunt.

Je papier ziet er nu zo uit:

Hulplijnen.

Nu ga je nog meer cirkels met de passer tekenen, vanuit het middelpunt van je tekening. Varieer in grootte en teken nog een stuk of 4, 5 en misschien zelfs wel 6 cirkels. Wat voor jou goed voelt. Je papier ziet er dan bijvoorbeeld ongeveer zo uit:

Ontwerp.

In de ontwerpfase van je Mandala is het gebruikelijk dat je je papier niet draait. Dit, om je hersenactiviteit van beide hersenhelften te stimuleren. Mandala-tekenen zorgt voor een betere afstemming tussen de beide hersenhelften, voor een betere balans. We werken daarmee aan een goede afstemming van yin en yang energieën, waardoor onze levensenergie een betere doorstroming kan vinden. We begeven ons daarmee op het terrein van bijvoorbeeld de acupunctuur en de homeopathie, welke uitgaan van het ontstaan van ziekten bij een disbalans van deze energieën. Kortom: niet draaien van je papier tijdens de ontwerpfase zorgt voor stimulans van een betere gezondheid.

Bepaal voor jezelf welke kant van je papier boven en welke kant van je papier onder is en leg het papier dan ook op die manier voor je. Maak er een gewoonte van om bijvoorbeeld rechtsonder of linksonder je paraaf te zetten. Dat doe je in eerste instantie in potlood, omdat, wanneer je nog buiten je cirkel wilt tekenen, je paraaf wellicht uiteindelijk handiger ergens anders staat. Het is alleen een tijdelijk merkje voor jezelf wat onder en boven is aan je Mandala.

Je gaat de tussenruimten tussen de cirkels opvullen met cirkels die je uit de hand tekent. Dit kunnen échte cirkels zijn, maar mogen ook ellipsen zijn bijvoorbeeld, smal en breed. Ruimte die je overhoudt kun je invullen naar eigen inzicht, met lijnen, figuren en vormen die ‘zomaar’ in je opkomen. Voel je vrij om met dit uitgangspunt van de cirkels jouw creativiteit op gang te laten brengen. Je mag nu gerust een keertje gummen hoor, maar ben je er wel bewust van wat je uitgumt en waarom. Kijk of deze dingen corresponderen met zaken in je dagelijks leven, zoals we dat bekeken hebben bij het tekenen van de cirkel. En besef, dat je in je leven ook geen gummetje hebt, dus laat je eens verrassen en laat eens iets staan, waar je in eerste instantie misschien helemaal niet blij mee bent. Ga door met je tekening en bedenk oplossingen voor je ‘missers’. Dat moeten we in het leven tenslotte ook. Wanneer we straks met pen of kleurpotlood bezig zijn is gummen ook niet meer mogelijk. Probeer geen tekeningen weg te gooien. Je zult zien dat er, ook voor jou zelf, verrassende Mandala’s zullen ontstaan, welke als een spiegel kunnen dienen voor jouw Bewust Zijn.

Voorbeelden:

Een voorbeeld van de hand van Greetje Molenaar in het boek'

'Beginnen met Mandala-tekenen en -ontwerpen'

Mijn papier ziet er nu zo uit.

Probeer in hoofdzaak de grote lijnen neer te zetten. Het gekriebel, het kronkellijntje, in de tekening van Greetje is leuk, maar lastig over te trekken. Hier geldt: oefening baart kunst. Hoe meer tekenervaring je opdoet, hoe minder je in potlood opzet. Bij details ga je dan meteen in pen aan de slag.

Wanneer je tekening in potlood getekend is en jij vindt dat er nu genoeg basislijnen in staan om straks mee verder te kunnen tekenen en/of kleuren, stop je met tekenen.

Overtrekken van je ontwerp.

Voor het overtrekken van de lijnen kies ik in dit geval, mede voor de duidelijkheid van de tekening voor uitleg, voor zwarte lijnen met een fijnschrijver. Ik werk hier op A4-formaat en vind een 0,1 mm dan een mooie dikte voor mijn lijnen. Voor een A3-formaat of 30x30 cm tekenpapier zou ik kiezen voor een 0,2 mm dikte.

Denk bij het overtrekken ook aan je ademhaling. Wanneer je een diepe hap adem neemt om vervolgens te gaan tekenen, zul je niet zo’n vaste hand hebben, als wanneer je op een uitademing je lijnen overtrekt. Gewoon rustig doorademen, met een goede buikademhaling, is het fijnste. Je kunt controleren bij jezelf of je hoog ademt, oppervlakkig en in de toppen van je longen of dat je een diepe ademhaling hebt. Het makkelijkste kun je dit voelen als je plat op je rug op de grond gaat liggen. Leg een handpalm op je onderbuik en voel of deze bij een gewone ademhaling op en neer gaat. Doet deze dat niet, probeer dan eens wat je hand doet bij een diepere ademteug. Probeer eens bewust je ademhaling naar je hand te sturen, zodat je hand op een inademing weg geduwd wordt. Adem rustig door en stuur je ademhaling naar je hand. Op deze manier kun je een buikademhaling aanleren. Een ademhaling over de toppen van de longen, zorgt ervoor dat je je longen niet optimaal benut. Een buikademhaling zorgt voor een volledige benutting van je longcapaciteit. Tijdens het tekenen dus rustig doorademen met een buikademhaling levert een ontspannen wijze van tekenen op, waar je veel plezier van kunt hebben, omdat het je in totaliteit lekker rustig en ontspannen maakt.

Gebogen lijnen trek je het makkelijkste met de beweging van je pols mee, alsof je pols het centrum is van een cirkel. Zie je hand als een soort passer. Op de afbeelding hieronder: het deel van de reeds overgetrokken cirkel aan de kant van mijn hand zal niet zo makkelijk vanuit deze houding te tekenen zijn als de boog waar ik net mee bezig ben, op de foto met een blauwe pijl benadrukt.

Lijnen hoef je niet perse in één enkele beweging over te trekken. Dat zal met een cirkel bijvoorbeeld ook niet lukken. Je mag best een lijn ‘in stukjes hakken’ en steeds kortere delen overtrekken. Let dan wel even op de aansluiting en de aanzetten… Ook hier geldt: oefening baart kunst. Hoe meer je lijnen overgetrokken hebt, hoe makkelijker dat gaat.

Bedenk welke lijnen je gaat laten staan, dat mogen ook (delen van) hulplijnen zijn. Jij bepaalt hoe jouw Mandala er straks uit gaat zien. Ik geef je handvatten en jij doet daarmee wat jij wilt. Er ligt geen verplichting hoe iets eruit moet zien of moet komen te zien, cirkels hoeven geen perfecte cirkels te zijn, je afbeelding hoeft niets ‘voor te stellen’… enz. Jij tekent een Mandala die op dit moment bij jou past! Mijn workshops dienen ‘slechts’ als inspiratiebron, één van de velen. Experimenteer dus naar hartenlust met wat je hier leest. Maak het tot jouw ervaring.

Over ‘iets voorstellen’: velen zijn door hun opvoeding nog steeds gericht op herkenbaarheid van vormen en afbeeldingen. Dit mag je helemaal loslaten, hoeft niet. In het Mandala-tekenen zul je legio vormen tegenkomen die niets voorstellen, die ‘alleen maar’ zijn zoals ze zijn. Teken in je Mandala’s wat jij wilt!

Tijdens het overtrekken van de lijnen mag je wat mij betreft wel je papier draaien. Sommige Mandala-tekenaars krijgen nu misschien de kriebels als ik dit zeg. Zij zullen de tekening, zelfs tijdens het inkleuren niet draaien. In mijn optiek levert de ontwerpfase de belangrijkste bijdrage in het streven naar een energetische balans. Het overtrekken, zeker in combinatie met Bewust Zijn van de ademhaling en het inkleuren met zijn meditatieve werking (waarover later meer) leveren zo hun eigen kwaliteiten aan, ook als het papier gedraaid wordt.

Overgetrokken ziet mijn tekening er nu zo uit:

De potloodlijnen zijn nog zichtbaar, maar daar wil ik natuurlijk vanaf. Dus gummen. Ik gum alle potloodlijnen uit, zodat ik daarna een kleurplaat overhoud. Ergens zit ik te denken aan nog een paar toevoegingen, dus die komen er zo nog in…

En dit is mijn eindresultaat, tevens dienstdoende en te downloaden als kleurplaat:

Kleuren.

Nu je je ‘kleurplaat’-ontwerp afhebt, kun je gaan kleuren. Kleurtechniek komt bijvoorbeeld aan de orde onder het tabblad 'Meditatief kleuren en kleurtechniek' , maar begin eerst eens te experimenteren met dun-dik kleuren: probeer eens met wat minder druk op je kleurpotlood te kleuren en met wat meer druk. Kijk wat een stompe punt doet met kleuren, en wat een scherp aangeslepen punt. Probeer eens met dezelfde kleur meerdere dunne, lichte, lagen over elkaar te zetten.

Een paar voorbeelden van Mandala's die volgens de werkwijze hierboven tot stand zijn gekomen: