We hebben de trappatronen al eerder langs zien komen:
Inspiratie Workshop #1: Randen
Inspiratie Workshop #11: Close up... trappatroon
Nu dus een Inspiratie Workshop die héél specifiek en héél uitgebreid inspeelt op het ontwerp van deze trappatronen...
In één van de volgende Inspiratie Workshops zal de toepassing van deze trappatronen in randen en in de mandala behandeld worden.
De bedoeling is dat je zelf aan de slag gaat met deze informatie omtrent het ontwerpen van trappatronen. Ga vooral veel tekenen en oefenen voordat je de toepassing in de mandala aan gaat pakken. SPELEN dus! Trappatronen lijken eenvoudig, maar schijn kan bedriegen... En misschien vraag je je af waarom er zó veel aandacht besteed wordt aan zó iets simpels. Bedenk dan dat je wellicht nog niet de diepte kunt zien van dit principe. Denk maar eens even aan de vlakverdelingen zoals M.C. Escher ze toepaste... Hoe simpel is dat? Aan de basis liggen heel simpele grondslagen die net zover uitgewerkt kunnen worden als jij zelf wilt, op de manier die bij jou past. Trappatronen zijn zo 'eenvoudig' als het fundament van ons bestaan en zijn in ons collectief geheugen opgeslagen. De hoekige vormen van de ontwerpen refereren aan ons eerste chakra, de basis van het bestaan, het oerprincipe van overleven. Het tekenen van deze trappatronen refereert dus aan de basis van ons bestaan.
Voor mijn gevoel leggen deze trappetjes ook een verbinding tussen hemel en aarde. Het is de weg waarlangs onze ziel zich kan manifesteren hier op aarde. Het is de weg waarlangs we ons kunnen verbinden vanuit de aarde met het Hoger Zelf, dat deel van onze ziel wat nog 'boven' is, in de 'Andere Wereld', in de 'Lichtwereld', onze intuïtie, ons helder weten.
Al jaren ben ik bekend met het Keltisch tekenwerk en ook met de toepassing daarvan in de Mandala. Ik heb hier in huis, net als velen van jullie misschien, het boek 'Werkboek Keltisch Tekenen' waarin aan de orde komen: Knoop- en vlechtwerk, Mandala's, Key patterns (Sleutelpatronen), Spiralen, De Keltische Levensboom, het Keltisch kruis, Zoömorphics. Een boek van Jeannette van der Velden en Ada Schippers dat hier in het atelier door velen op een liefdevolle manier aangeduid wordt als 'Het Oranje Boek', waarbij bijna iedereen meteen weet welk boek bedoeld wordt. Er staan prachtige dingen in, maar daar blijft het in het Keltisch tekenen natuurlijk niet bij. En als je eenmaal de Engelstalige bronnen ontdekt hebt (heel goed beseffende dat niet iedereen de Engelse taal machtig is natuurlijk is dat ook een reden voor het delen alhier op de site), dan wordt duidelijk dat de Keltische cultuur zeer rijk is aan motieven en vormgeving, maar ook vooral een rijke cultuur is in esoterische en spirituele zin. De Kelten leefden veel dichter bij de natuur dan wij en dat is wat mij zo enorm aanspreekt en boeit.
In ons eigen dagelijks besef van geschiedenis gaan we er vaak aan voorbij dat de Kelten onze voorouders waren en dat daarmee ook ons collectief geheugen behoorlijk verrijkt is met het Keltisch gedachtegoed, hoewel vaak ver weggestopt in ons onderbewuste. Het tekenen van deze trappatronen kan ons weer in contact brengen met een oer-gevoel in ons. En dat oer-gevoel is heel nuttig om ook de oer-kracht in onszelf te ontdekken en/of versterken, een oer-kracht die vooral te maken heeft met de onderste drie chakra's, energiecentra, in ons lichaam, wiens goede functioneren voor ons bestaan van levensbelang is en welke bij velen niet in balans zijn. Dat ervaren wij dan weer door een stagnatie op één van de basislevensgebieden in ons leven, zoals ons werk, opleiding, financiën of ons thuis voelen en/of door het ontstaan van ziekten als maag- en darmproblemen, hoofdpijn of aandoeningen van de botten, zoals bijvoorbeeld reuma. Daarbij kunnen wij een gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen ondervinden, een gebrek aan assertiviteit, waarbij we ons onzeker voelen in relatie tot anderen, tot ons prestatievermogen, etc. etc. Er zijn legio problemen die te maken hebben met een disbalans in de onderste drie chakra's.
Bloesemtherapie intermezzo:Het gevoel van een oerkracht in onszelf wordt vaak ondermijnd door opgelopen trauma's in ons leven, groot dan wel klein. Het herstellen van die oerkracht in onszelf kunnen we ondersteunen met bloesemremedies. Centraal kun je daarbij zetten: Animal Freedom van Bloesem Remedies Nederland. Daarbij zou je jezelf de vraag kunnen stellen waardoor dat gevoel van oerkracht verstoord is geraakt en daarbij één of meer andere bloesemremedies uit kunnen zoeken.
Door deze samenstelling te gaan gebruiken tijdens het tekenen van de trappatronen zul je nog meer in contact komen met de oerkracht in jezelf.
We worden historisch gezien meer geconfronteerd met de invloed van de Romeinen, zeker in een stad als Nijmegen, waar ik geboren en getogen ben, dan met de invloed van de Kelten. Hoewel we hier in Nederland natuurlijk op de steeds verschuivende grenzen zitten van het Keltische en Germaanse rijk, is er vanaf de komst van de Romeinen veel meer informatie in ons bewustzijn bewaard gebleven. En laten we eerlijk zijn, zou men vroeger die Kelten en Germanen zo uit elkaar gehouden hebben of waren er gewoon diverse volksstammen die bij contact mogelijk ervaringen en dus ook cultuuraspecten, waartoe natuurlijk ook de versieringen op hun gebruiksvoorwerpen en de symboliek van hun gebruiken hoorden, uitwisselden? Als ze niet met elkaar in de clinch lagen tenminste en dan nog... Ik neem aan dat men best wat van elkaar overgenomen heeft zo hier en daar. Ik heb te weinig verstand van de geschiedenis om hier duidelijk een beeld van te hebben.
Inspiratie opdoen elders in de wereld is heus niet alleen van deze tijd. We zien tenslotte ook Griekse invloeden in het Keltische ontwerp, net zoals Pictische invloeden. De Kelten beheersten een groot deel van Europa. Dus wat nu precies 'Keltisch' is... Het is 'maar' een naam die gegeven wordt om te weten waar we ongeveer mee bezig zijn. Ik hecht dan ook niet zoveel waarde aan naamgeving en 'etiketjes'. Er zijn in het verleden veel dingen door mensen toegeëigend, terecht dan wel onterecht. Daar houd ik me dus niet mee bezig. Ook niet in deze workshops. Ik laat mij inspireren door boeken en bronnen die 'beweren' dat zij zich bezighouden met Keltische ontwerpen. Niet meer, niet minder. En ik doe er vooral mijn eigen ding mee. Ik claim geen waarheidsgetrouwe geschiedkundig bewijsbare weergave te bieden van de oorspronkelijke Keltische kunst. Daarvoor moet je wellicht hier zijn:
Ben je geïnteresseerd in Keltische kunst, dan kan ik je deze aanraden, ik heb er zelf ook veel zin in om naartoe te gaan, de tentoonstelling 'Celts, Art and Identity' in Londen en, als je dat daar gemist hebt, daarna in Edinburgh, Schotland:
Een andere belangrijke, permanente, tentoonstelling op dit gebied kun je vinden in het Trinity College in Dublin: The Book of Kells. Natuurlijk stamt dit al uit de gekerstende Keltische cultuur, maar mag niet gemist worden door de ware liefhebber van Keltisch kunst en staat dan ook héél hoog op mijn reis-verlanglijstje:
We kunnen de Book of Kells tegenwoordig ook online bekijken... Super!
Voor de digitale versie van de Book of Kells klik je HIER.
En ja, dan vind je op de eerste bladzijde meteen een klein voorbeeld van een trappatroon:
en hoewel vaag, kunnen we hier ook een trappatroon herkennen...
Op pagina 2 van de Book of Kells vinden we een prachtig Triquetra-patroon
met daar omheen een trappatroon:
Pagina 4:
Pagina 5, een mooi Mandala-ontwerp op zich, met een trappatroon in het centrum:
Pagina 582:
Afijn... inspiratie genoeg zou je zo zeggen...
Niets is minder waar, want trappatronen zijn beduidend minder toegepast dan andere typisch Keltische patronen, zoals de welbekende knopen. Maar zeker de moeite waard om verder te onderzoeken...
In deze online Inspiratie Workshop krijg je onder andere antwoord op de volgende vragen:
Wat maakt nou een patroon tot een 'trappatroon' en wat maakt een trappatroon nu zo specifiek 'Keltisch' voor je gevoel?
Bovendien krijg je vele inspirerende voorbeelden te zien van trappatronen en voorbeelden die geïnspireerd zijn op trappatronen, maar dat wellicht helemaal niet zijn. Laat je vooral inspireren en ontwerp je eigen trappatronen voor gebruik in je eigen werk, in je eigen mandala's.
In de tekst hieronder vind je een vertaling verwerkt, mijn eigenhandige vertaling, uit het boek van Aidan Meehan 'The Celtic Design Book' met daarop aanvulling vanuit mijn eigen ervaringen en tekenoefeningen. Dit is dus mijn eigen interpretatie! Ook de vertaling zal lang niet overal vlekkeloos verlopen zijn. Kijk Aidan Meehan niet aan op dingen die ik hier zeg of doe, dat is geheel en al mijn ding, maar ik wil je wel graag meenemen op mijn ontdekkingsreis. Het is dan ook niet altijd een even logische volgorde die je aantreft in Inspiratie Workshops hier op de site, zoals je soms met het ene bezig bent en er komt ineens iets tussendoor... Maar, je bent van harte welkom je aan te sluiten en mee te reizen waar en wanneer jij wilt, hoe jij wilt. Een structuur in de lessen vind je in het overzicht van de reeds gepubliceerde Inspiratie Workshops onder de trefwoorden op deze pagina: http://wittewaterlelie-mandala.blogspot.nl/p/inspiratie-workshops.html
Voordat we met allerlei culturele tekeningen gaan werken is het wellicht handig vooral vanuit de basis onze 'Keltische' tekenvaardigheden op te gaan bouwen. Want ik heb wel gemerkt dat oefenen oefenen oefenen niet alleen noodzakelijk is om een bepaalde wijze van ontwerpen en tekenen onder de knie te krijgen (voor mij zelf althans), maar ook om je meer en meer in te gaan leven in de cultuur zelf. Dus ik kan alleen maar aanraden vooral veel te lezen. Helaas zijn er vooralsnog vooral Engelstalige bronnen, ik heb nog niet zoveel Nederlandstalige bronnen ontdekt, maar dat brengt ons natuurlijk wel direct bij de kern van de Keltische cultuur. Maar vergeet vooral niet te... voelen!
Historie
Trappatronen zijn gevonden in historische boeken en documenten, zoals 'The Book of Kells' en 'The Book of Darrow'. In het Engels worden zij 'illuminated books' genoemd, letterlijk vertaald: 'verlichte' of 'heilige' boeken. We zien ook wel eens de term 'verlucht' staan. Wij kennen ze dus vooral van oude rijkelijk geïllustreerde en versierde handschriften, documenten en boeken die door monniken handmatig gekopieerd werden voordat de boekdrukkunst bestond. De term 'monnikenwerk' komt daar vast vandaan.
Deze 'illuminated' books zijn natuurlijk al een mengelmoes van Keltisch, Germaans en Pictisch cultuurgoed. Het Pictisch element herkennen we duidelijk in de zoömorfe figuren bijvoorbeeld. De spiralen komen meer van de Germanen, geloof ik. Maar zoals gezegd, doet dat mij er niet toe. Als we Keltische kunst benoemen, weten velen onder ons wel wat er bedoeld wordt zonder er een duidelijke omschrijving van te hoeven geven. Het is meer de benoeming van een gevoel dan de weergave van een definitie.
Afb 1: Pagina uit het Evangelie van Johannes in de Lindisfarne Gospels
Vertaal het Engelse 'illuminated' trouwens niet door 'illuminati', want dat betekent heel iets anders en dan hebben we het over geheime genootschappen, hoewel zijdelings wellicht op sommige punten raakvlakken te vinden zijn. Het betreft hier dus voornamelijk religieuze boeken (van na de kerstening van de Celtische cultuur) en daar hebben we het over illuminatoren die deze boeken met hun kunst verrijkt hebben.
Maar trappatronen komen, zoals al eerder vermeld, eigenlijk veel minder talrijk in die boeken voor dan andere Keltische ontwerpen zoals knoopwerk, zoals je op bovenstaande afb.1 wel kunt zien. We vinden ze eigenlijk in hoofdzaak in metaal- en steenwerk, zoals op Keltische kruizen, welke zo mooi de herkenbaarheid van vorm, die Keltische patronen zo karakteriseert, illustreren. In het metaalwerk zie je dan de patronen weergegeven in punten (afb.2). Iedere punt is bijvoorbeeld een inslag in het metaal. Dit metaalwerk was vaak ingelegd met emaille. Het is dan ook zeer waarschijnlijk dat de illuminatoren beïnvloed werden door de metaalbewerkers uit oude tijden en de emailleerders.
Afb. 2
Door de inslagen in het metaal dicht naast elkaar te zetten, ontstonden lijnen waarmee men indrukwekkend gedetailleerde ontwerpen maakte.
Ook werd met filigraan gewerkt, waarbij ik dit trappatroon vond op deze indrukwekkende scharnierende gesp, welke in het British Museum in Londen te bewonderen is:
Ook werd met filigraan gewerkt, waarbij ik dit trappatroon vond op deze indrukwekkende scharnierende gesp, welke in het British Museum in Londen te bewonderen is:
Afb. 3
De opzet
De methode voor het tekenen van trappatronen is eigenlijk heel simpel: je hoeft niets anders te doen dan het verbinden van punten (snijpunten van lijnen) door middel van rechte lijnen.
Allereerst wordt een grit opgezet, een verzameling lijnen die samen houvast bieden voor het maken van een ontwerp.
Voor het gemak kun je in de ontwerpfase gebruik maken van ruitjespapier. Ikzelf gebruik ruitjespapier van 5 bij 5 mm.
Afb. 4: Ruitjespapier 5 bij 5 mm
Dat werkt naar mijn idee het beste. Misschien kom ik in een later stadium nog tot een andere conclusie en uiteraard heeft deze afmeting te maken met het uiteindelijk gewenste formaat van de tekening.
In je definitieve tekening kun je eventueel volstaan met de plaatsing van stippen op de snijpunten van deze lijnen. Zelf zet ik voor mijn definitieve tekening wel zo'n grit op, omdat de lijnen me kunnen helpen in mijn ontwerp en het tekenen van de definitieve lijntjes. Wel is het dan zaak de ontwerp-lijnen zo dun mogelijk te tekenen en dus zo min mogelijk op je potlood te drukken tijdens het tekenen, zodat de lijnen later gemakkelijk uit te gummen zijn en uiteindelijk geen witte lijnen in je gekleurde tekening vormen. Het ene papier is daar gevoeliger voor dan het andere en dat heeft met de zachtheid of hardheid van het papier te maken. Papier waar meer katoen in verwerkt is, is zachter, dan papier van overwegend hout. Handgeschept papier is wel mooi, maar kan zo zacht zijn dat het erg kwetsbaar is voor indrukken en gummen. Het zijn tenslotte 'slechts' hulplijnen, die niet allemaal en ook niet helemaal gebruikt worden in de uiteindelijke tekening en dus uitgegumd moeten worden. Wanneer je héél erg zachtjes en fijntjes hulplijnen opzet is het zelfs mogelijk ze te laten staan. Zorg er dan wel voor dat je goed licht op je werk hebt.
Je kunt je tekening ook eventueel op een 'klad'-papier opzetten en later op je definitieve papier overnemen met behulp van een lichtbak. Ik weet dat een gerenommeerd Keltisch kunstenaar als Courtney Davis dat doet (boek: 'Keltische ontwerpen' van Courtney Davis) en ikzelf heb inmiddels ook een lichtbak om mee te werken. Voordeel van een lichtbak is trouwens dat je je ontwerpen kunt bewaren en opnieuw toe kunt passen op andere tekeningen met mogelijk wat kleine aanpassingen.
Je kunt met enige oefening ook, als je eenmaal een mooi ontwerp op ruitjespapier hebt staan een ontwerp met gebogen lijnen en vlakken mee laten lopen. Of, zoals later aan de orde komt: een ontwerp van ruitjespapier overbrengen in een mandala, bijvoorbeeld in een cirkelvormige rand.
Het gebruik van ruitjespapier is ook handig om gemakkelijk motieven te kunnen vergroten of verkleinen, door de maat van het ruitje op de definitieve tekening aan te passen aan de ruimte die je hebt om een motief te tekenen.
Het ontwerp van tegels, tegelplateaus en randen.
Het ontwerp wordt dus gemaakt op ruitjespapier van 5 x 5 mm.
In de ontwerpfase van de trappatronen baken je eerst een vierkant gedeelte af waarbinnen je je basisontwerp gaat maken: de tegel.
Je kunt met enige oefening ook, als je eenmaal een mooi ontwerp op ruitjespapier hebt staan een ontwerp met gebogen lijnen en vlakken mee laten lopen. Of, zoals later aan de orde komt: een ontwerp van ruitjespapier overbrengen in een mandala, bijvoorbeeld in een cirkelvormige rand.
Het gebruik van ruitjespapier is ook handig om gemakkelijk motieven te kunnen vergroten of verkleinen, door de maat van het ruitje op de definitieve tekening aan te passen aan de ruimte die je hebt om een motief te tekenen.
Het ontwerp van tegels, tegelplateaus en randen.
Het ontwerp wordt dus gemaakt op ruitjespapier van 5 x 5 mm.
In de ontwerpfase van de trappatronen baken je eerst een vierkant gedeelte af waarbinnen je je basisontwerp gaat maken: de tegel.
Om te beginnen met het ontwerpen van trappatronen is het fijn om het jezelf niet te moeilijk te maken en te beginnen met een ontwerp van 2 bij 2 ruitjes. Je hebt namelijk minimaal 2x2 ruitjes nodig om een trappatroon met één trede te kunnen maken. De term 'trap'-patroon wordt niet voor niets gebruikt...
De in de voorbeelden getekende tegels zijn vierkant, maar je kunt daar natuurlijk verder mee gaan spelen in je ontwerpen door andere maten en vormen te kiezen, vooral handig om mee te oefenen voor toepassing in je mandala's. Maar daarover in latere workshops meer.
In het voorbeeld hieronder zie je een aantal tegels in verschillende variaties. Deze bieden de basis van je verdere ontwerpen.
Van tegels kun je randen maken, door er meerdere naast elkaar te zetten.
Door meerdere tegels boven en onder elkaar te plaatsen maak je tegeltableaus.
Er zijn vele trappatronen te ontwerpen en in zijn algemeenheid kun je zeggen dat een patroon een trappatroon is, als er sprake is van een trapvorm met treden.
Trappatronen hebben als uitgangspunt rechte lijnen, maar in het beroemde 'Book of Kells' zien we ook cirkelbogen. En we kunnen deze basis natuurlijk versieren, door gebruik te maken van diagonale lijnen en/of tangle-motieven, etc.. Diagonalen verlevendigen het plaatje, maken de ontwerpen interessant voor het oog. Tangle-motieven zijn toepasbaar, maar daarmee kun je het typisch Keltisch uiterlijk wel ondermijnen. Het is de persoonlijke toevoeging die het ontwerp jouw ontwerp maakt, geïnspireerd op het Keltisch ontwerp. Het gebruik van cirkelbogen leidt, mijns inziens, al gauw tot een meer oriëntaals ogend ontwerp.
Het kan allemaal, het is een persoonlijke keuze, waarbij de traditionele trappatronen niets meer of minder zijn dan een uitgangspunt om je eigen ding mee te doen.
Teken de ontwerpen uit deze les vooral eens na, zodat je ze goed leert kennen. Experimenteer er verder lekker op los met je eigen ontwerpen, zodat je héél veel ins en outs leert kennen vanuit een goede basis en dat toe leert passen in je eigen tekeningen. Zie het als de letters die je leert schrijven, alvorens er woorden van te kunnen maken, die vervolgens leiden tot zinnen en misschien wel hele boeken, misschien zelfs wel een hele bibliotheek.
Van tegels kun je randen maken, door er meerdere naast elkaar te zetten.
Door meerdere tegels boven en onder elkaar te plaatsen maak je tegeltableaus.
Er zijn vele trappatronen te ontwerpen en in zijn algemeenheid kun je zeggen dat een patroon een trappatroon is, als er sprake is van een trapvorm met treden.
Trappatronen hebben als uitgangspunt rechte lijnen, maar in het beroemde 'Book of Kells' zien we ook cirkelbogen. En we kunnen deze basis natuurlijk versieren, door gebruik te maken van diagonale lijnen en/of tangle-motieven, etc.. Diagonalen verlevendigen het plaatje, maken de ontwerpen interessant voor het oog. Tangle-motieven zijn toepasbaar, maar daarmee kun je het typisch Keltisch uiterlijk wel ondermijnen. Het is de persoonlijke toevoeging die het ontwerp jouw ontwerp maakt, geïnspireerd op het Keltisch ontwerp. Het gebruik van cirkelbogen leidt, mijns inziens, al gauw tot een meer oriëntaals ogend ontwerp.
Het kan allemaal, het is een persoonlijke keuze, waarbij de traditionele trappatronen niets meer of minder zijn dan een uitgangspunt om je eigen ding mee te doen.
Teken de ontwerpen uit deze les vooral eens na, zodat je ze goed leert kennen. Experimenteer er verder lekker op los met je eigen ontwerpen, zodat je héél veel ins en outs leert kennen vanuit een goede basis en dat toe leert passen in je eigen tekeningen. Zie het als de letters die je leert schrijven, alvorens er woorden van te kunnen maken, die vervolgens leiden tot zinnen en misschien wel hele boeken, misschien zelfs wel een hele bibliotheek.
Het hoeft niet persé helemaal Keltisch te zijn, ons werk in deze Celtic Inspired Design Workshops is gebaseerd op en geïnspireerd door Keltische ontwerpen, maar we mogen er natuurlijk onze eigen draai aan geven. Niets moet, alles mag. Maak er je eigen ding van.
Tip:
Maak voor jezelf in de ontwerpfase vooral veel stap-voor-stap tekeningen, zodat je later je ontwerp nog na kunt tekenen, anders weet je niet meer hoe je het gedaan had!
Maak voor jezelf in de ontwerpfase vooral veel stap-voor-stap tekeningen, zodat je later je ontwerp nog na kunt tekenen, anders weet je niet meer hoe je het gedaan had!
Afb. 5
Maak je eigen ontwerpblad of -bladen zoals hierboven (afb.5) in zwart-wit op ruitjespapier. Begin eerst met tegels van 2x2 en door deze naast en boven elkaar te zetten maak je randen en tegeltableaus.
Door van meerdere mensen zulke ontwerpbladen te bekijken, doe je weer nieuwe ideeën op. Maar begin altijd om zelf zulk soort ontwerpbladen te maken om je creativiteit te stimuleren.
Ontwerpbladen van anderen zijn zeer inspirerend, maar je kunt er qua fantasie ook een beetje lui door worden... Stimuleer je eigen creativiteit en ga lekker zelf aan de slag.
Dit soort ontwerpbladen, ook die van anderen, zijn een inspiratiebron voor het tekenen van je mandala's. Bewaar ze dus in een map.
Maak ook eens een ontwerpblad in kleur en ook op mooi tekenpapier.
Laat je inspiratie de vrije loop en laat je meevoeren door de Keltische inspiratiebron.
Behalve ze in een plateau recht boven en naast elkaar te zetten kun je ook verticaal dan wel horizontaal ten opzichte van elkaar gaan schuiven (afb.6):
Maak ook eens een ontwerpblad in kleur en ook op mooi tekenpapier.
Laat je inspiratie de vrije loop en laat je meevoeren door de Keltische inspiratiebron.
Behalve ze in een plateau recht boven en naast elkaar te zetten kun je ook verticaal dan wel horizontaal ten opzichte van elkaar gaan schuiven (afb.6):
Afb. 6
Dit biedt weer heel nieuwe perspectieven.
Hierna kun je deze 2x2 tegels samenvoegen tot 4x 2x2 tegeltableaus door de 2x2 tegels ten opzichte van elkaar te spiegelen en draaien (afb.7 en 8).
Afb.7
Afb.8
Ook nu weer kun je tegeltableaus en daarmee vlakvullingen gaan maken.
Zo kun je ook 3x3 tegels gaan maken en deze samen gaan voegen tot 6x6 tegels (afb.9). En ook daar weer tegeltableaus en vlakvullingen van maken.
Afb.9
Uiteraard kun je groter nog gaan... 4x4 wordt 8x8, randen, tableaus, vlakvullingen, etc etc.
Hieronder (afb.10) zie je nog wat voorbeelden van deze 4x4 tegels in het ontwerp, waarbij de onderste twee verdraaid zijn tegenover elkaar in het 8x8 tableau.
Afb.10
De term 'trappatroon' is nu wel herkenbaar, niet?
Hoe groter het ontwerp, hoe beter de traptreden herkenbaar zijn.
De diagonale lijnen zijn extra aandachttrekkers die het patroon alleen maar bekrachtigen.
Het gaat steeds opnieuw om het verbinden van kruispunten van de lijnen van het ontwerppapier middels traptreden en diagonalen. In het 'Book of Kells' vinden we ook ronde lijnen waar we hier later nog verder op terug gaan komen.
Let op bij je ontwerp:
Zorg ervoor dat je lijnen vrij van elkaar liggen.
Door te zorgen dat traptreden elkaar niet raken en ook de diagonale lijnen vrij tussen twee verbindingspunten liggen en de traptreden verder niet raken, krijgt je ontwerp een krachtiger uiterlijk. Hoe langer de diagonale lijn, hoe nadrukkelijker aanwezig patronen vormend.
Ook een zekere symmetrie in je ontwerp is belangrijk voor een evenwichtig en harmonieus uiterlijk van je tekening. Dus bij het naast elkaar plaatsen van tegels voor het maken van randen en het boven en naast elkaar plaatsen van tegels voor het maken van tableaus en vlakvullingen zorgen voor een zekere symmetrie maakt de aanblik van je tekening interessanter en vooral rustiger. Ga je willekeurig draaien met deze tegels, ontstaat een, in sommige ogen, wat rommelige indruk. Let wel: het is een keuze. Doe datgene wat voor jou goed voelt. Er is geen goed of fout, ga op ontdekkingstocht en teken vooral veel, oefening baart kunst. Heb je dit goed in de vingers en ga je dit daarna toepassen in de mandala, dan zal jouw mandala krachtig overkomen.
Tip voor liefhebbers van handwerken:
Deze patronen zijn ideaal voor het ontwerpen van diverse handwerken: patchwork dekens, quilts, jassen en dergelijke, een leuke gehaakte of gebreide trui, een poncho, etc...
Maar om weer even terug te komen bij onze ontwerpen zelf. Wat te denken van een 5x5 tegelontwerp, een 6x6 ontwerp... (afb.11)
Afb.11
Een ontwerp is prettig om naar te kijken als de tegels redelijk uitgebalanceerd ten opzichte van elkaar voorkomen. De 2x2 tegel links hieronder, afb.12a, is niet in balans, maar het 4x4 tableau ernaast, afb.12b, weer wel. Het is samengesteld uit 4 tegels van a, ieder iets gedraaid ten opzichte van het origineel. Er zit symmetrie en een spiegeling van lijnen in.
Het 6x6 tableau, afb.12c, is wederom een samenstelling van meerdere 2x2 tegels, maar vormt geen uitgebalanceerd ontwerp als een tableau. Op zichzelf is dit 6x6 tableau echter wel te beschouwen als een oorspronkelijke tegel en dus bruikbaar om een 12x12 tableau te vormen, maar op zichzelf staand is dit geen uitgebalanceerd ontwerp.
Het 8x8 tableau daarnaast, afb.12d, is dat weer wel. Het is uitgebalanceerd, symmetrisch en er zitten spiegellijnen in. Het 8x8 tableau bestaat uit 4 kwarten b.
In het midden van dit patroon d herkennen we een nieuw 4x4 tableau, afb.12e, dat we kunnen gebruiken als een tegel. Wanneer we b met e vergelijken en dan zien we dat de eigenlijke 2x2 tegel van a in dit beeld gedraaid is naar stand f. Hoewel b en e heel verschillend lijken, is de toepassing alleen maar een kwestie van draaien. In een groter tableau maakt het wellicht geen verschil, maar in een rand of aan de rand van het tableau is er duidelijk verschil in het beeld.
Afb.12
De volgende is een 3x3 tegel, afb.13a, uitgebreid, middels draaien van deze tegel tot een 6x6 tegeltableau welke harmonieus en symmetrisch oogt, afb.13b. En vervolgens is dit 6x6 tegeltableau 4x gebruikt om een 12x12 tegeltableau te vormen, afb.13c.
De middelste 4 tegels hiervan vormen opnieuw een tegeltableau, afb.13d, waarmee je weer verder kunt variëren, afb.13f. Hierin herken je wellicht de basistegel hiervoor: e, welke een 180 graden gedraaide tegel a is.
Afb.13
In de oude manuscripten zijn deze trappatronen gebruikt als vlakvullers, uit de hand getekend, dan wel met behulp van een grit. Voor het vormen van het grit op je definitieve tekening kun je dus de hele lijnen tekenen, maar je kunt je ook beperken tot alleen het tekenen van de snijpunten en deze punten gaan verbinden.
Hieronder weer een voorbeeld van een 4x4 tegel (afb.14).
Afb.14
Intermezzo:
Tip voor dit en willekeurig ander patroon, om het oefenen van motieven leuk te maken:
Voor de liefhebbers van boeken...
Heb je nog boeken liggen die eigenlijk niet anders dan oud papier zijn... niet weggooien! Ik heb nog een paar dozen tweedehands boeken staan uit mijn tijd als Pegasus Boekendetective, waar ik jaren geleden hier op het internet mee begon. Boeken waar ik voor mezelf geen ander doel meer voor weet... Je kunt er nog van alles mee. Wat te denken van zoiets in een lijstje:
Heb je nog boeken liggen die eigenlijk niet anders dan oud papier zijn... niet weggooien! Ik heb nog een paar dozen tweedehands boeken staan uit mijn tijd als Pegasus Boekendetective, waar ik jaren geleden hier op het internet mee begon. Boeken waar ik voor mezelf geen ander doel meer voor weet... Je kunt er nog van alles mee. Wat te denken van zoiets in een lijstje:
Afb.15
Het patroon is opgezet in grotere hokjes, van 1 bij 1 cm en zijn 45 graden gedraaid, zodat ze op de punt staan. Het randje is uitgevoerd in goud kleurpotlood, maar op de scan niet zo goed te zien. In een zwart lijstje... Kijkt wel heel leuk en fleurig in mijn boekenkast. Ieder gekleurd vlakje geeft een soort loepidee op een klein stukje van de tekst, of er een stukje glas in lood over de tekst heen ligt. Idee? Inspirerend misschien voor andere, mogelijk kunstzinnige, toepassingen...
Je kunt het blad verder natuurlijk nog wat versieren, bijvoorbeeld met tangles.
Ik heb wel gemerkt dat de drukinkt wat af kan geven, houd daar rekening mee met tekenen en kleuren. Gebruik een velletje papier onder je hand en zorg dat je kleurpotlood niet vuil wordt van de inkt, dan krijg je misschien akelige zwarte vegen. Liever tussen de letters door kleuren dan smerige vegen in je werk. Bij de donkerdere kleuren is dit niet zo aan de orde, maar bij de lichte kleuren, zoals het geel in bovenstaande tekening, is het toch zaak daar voorzichtig mee om te gaan als je een mooi eindresultaat wilt.
Aandachtspuntje: als je dit soort ideeën toe wilt gaan passen, let dan ook even op de tekst die je in beeld hebt. Soms is het niet zo'n goed idee bepaalde teksten cadeau te doen aan een ander... Wees hier alert op. Een boek over moord en doodslag leent zich misschien niet zo goed voor een cadeautje, hoewel de mooie energie van je kunstwerkje eventuele negatieve associaties wellicht helemaal teniet doen. Een mooie tekst gebruiken als achtergrondje is misschien aan te raden, maar die boeken wil je misschien niet uit elkaar halen...
Een andere optie is dan natuurlijk, juist als je het betreffende boek niet uit elkaar wilt halen: maak een scan van de gewenste bladzijde uit het boek, sla het op en draai het op mooi dik papier uit. Het 200 grams A4-formaat CreaKit Schetsboek, verkrijgbaar bij de Primera, kan daar prima dienst voor doen en misschien zijn er nog meer merken papier die fijn tekenen én door de printer kunnen. Uitproberen dus.
Ik heb wel gemerkt dat de drukinkt wat af kan geven, houd daar rekening mee met tekenen en kleuren. Gebruik een velletje papier onder je hand en zorg dat je kleurpotlood niet vuil wordt van de inkt, dan krijg je misschien akelige zwarte vegen. Liever tussen de letters door kleuren dan smerige vegen in je werk. Bij de donkerdere kleuren is dit niet zo aan de orde, maar bij de lichte kleuren, zoals het geel in bovenstaande tekening, is het toch zaak daar voorzichtig mee om te gaan als je een mooi eindresultaat wilt.
Aandachtspuntje: als je dit soort ideeën toe wilt gaan passen, let dan ook even op de tekst die je in beeld hebt. Soms is het niet zo'n goed idee bepaalde teksten cadeau te doen aan een ander... Wees hier alert op. Een boek over moord en doodslag leent zich misschien niet zo goed voor een cadeautje, hoewel de mooie energie van je kunstwerkje eventuele negatieve associaties wellicht helemaal teniet doen. Een mooie tekst gebruiken als achtergrondje is misschien aan te raden, maar die boeken wil je misschien niet uit elkaar halen...
Een andere optie is dan natuurlijk, juist als je het betreffende boek niet uit elkaar wilt halen: maak een scan van de gewenste bladzijde uit het boek, sla het op en draai het op mooi dik papier uit. Het 200 grams A4-formaat CreaKit Schetsboek, verkrijgbaar bij de Primera, kan daar prima dienst voor doen en misschien zijn er nog meer merken papier die fijn tekenen én door de printer kunnen. Uitproberen dus.
Het tekenen van een rand of vlak met trappatronen kun je ook benutten om bijvoorbeeld boekenleggers of postkaarten te maken.
Dit soort initiatieven maken het oefenen een stuk leuker en bieden creatieve uitingen, zonder dat je meteen met een mandala aan de slag bent, want daar gaan we later op in. Stapsgewijs... even geduld nog...
Dit soort initiatieven maken het oefenen een stuk leuker en bieden creatieve uitingen, zonder dat je meteen met een mandala aan de slag bent, want daar gaan we later op in. Stapsgewijs... even geduld nog...
Terug naar het ontwerpen van trappatronen:
Op je tekenpapier zie je de onderliggende lijnen van het ruitjespapier dus niet, moet je daar zelf voor zorgen. Ikzelf vind het opzetten van een grit van lijnen op mijn tekenpapier prettiger, maar zoals gezegd, dan moet je die lijnen héél dun opzetten met potlood, want je wilt het uit kunnen gummen! (Wel veel gumwerk!) Lukt dat heel dun opzetten niet goed, kun je dus alleen de snijpunten met potlood tekenen of met een lichtbak werken om je ontwerp op je definitieve tekening over te nemen.
Om het totale patroon te vormen zet je eerst de snijpunten uit op de hoeken en randen van de tegels, daar waar de sterretjes staan in afb.14c.
Daarna zet je de snijpunten uit van de lijnen zoals je zag in afb.14.1, waarna je met potlood de lijnen kunt tekenen van het gewenste patroon en dan kun je met inkt de lijnen van je ontwerp overtrekken. Doe dit tegel voor tegel om het overzicht te behouden.
Je ontwerp ernaast leggen dat je op ruitjespapier gemaakt heb is handig als houvast en voor het overzicht.Nog wat voorbeelden:
Afb.16
Bovenstaand ontwerp is gevonden in metaalwerk en wel op een Lemanaghan Shrine (schrijn = relikwieënkast) in Ierland uit de 12e eeuw. In dit ontwerp is gebruik gemaakt van emaillewerk.
afb.17
Dit prachtige ontwerp hierboven komt uit 'The Book of Lindisfarne', een hoogstaand stukje werk. Het is één van de uitzonderingen waar trappatronen te zien zijn, omdat trappatronen meestal wat genegeerd worden door ontwerpers en men meer aandacht schenkt aan knoopwerk en dergelijke.
In dit geval laat dit ontwerp een volwassen traditie in volle bloei zien, een op grote schaal beoefende kunstvorm in die tijd. Helaas zijn deze trappatronen later veel over het hoofd gezien, een feit dat naar voren kwam bij een zoektocht (door Aidan Meehan) door de manuscripten. Er zijn weinig mensen met een grote belangstelling, en een groot aantal mensen met heel weinig interesse in deze trappatronen. Dus deze hele les wordt vaak over het hoofd gezien en dat is jammer. Beheers de trappatronen en zij bieden een sleutel tot meesterschap over het algemene Keltisch ontwerpen middels een grit-netwerk. Dit is trouwens ook de basis van veel Keltische tapijtontwerpen.
Wil je meer lezen over en zien van 'The Book of Lindisfarne', dan is een bezoekje aan de English Library in Londen een aanrader, maar alvast een voorproefje: http://www.bl.uk/onlinegallery/ttp/lindisfarne/accessible/introduction.html
In de bibliotheek van de Bishop's Palace in Wells heb ik in het voorjaar van 2015 een kopie van dit boek mogen bewonderen. Helaas niet kunnen doorbladeren, maar de verbazing... iedere pagina is ongeveer folio-formaat, wat mij deed beseffen hoe fijntjes dit oorspronkelijke werk is... Ik pak er maar een loep bij als ik op zo fijntjes wil tekenen... Maar hoe groot of klein je uiteindelijk aan de slag gaat met dit soort patronen, doe er jouw ding mee. Het is jouw ontwerp. Laat je inspireren, maar volg je eigen creatieve stroom!
Dit patroon, uit 'The Book of Kells', laat cirkels zien in plaats van treden. Maar ook dit patroon is ontwikkeld middels een grit.
Tegel a levert b en variatie tegel c levert d. Wellicht herken je als basis e, maar je ziet ook dat het toevoegen van gebogen lijnen meer mogelijkheden oplevert.
Het patroon hieronder komt uit 'The Book of Durrow', een combinatie van cirkel én trappatroon. De originele trappatroon-tegel a is getransformeerd in tegel b, welke via c naar d geleid is.
Zo kun je zelf natuurlijk nog legio voorbeelden ontwerpen.
Ga vooral je gang. Bouw voor jezelf een voorraad ontwerpen op, zodat je nooit om ideeën verlegen hoeft te zitten als je op zoek bent naar inspiratie. We kennen allemaal wel de term 'writer's block', een 'drawing block' kunnen we al snel te boven komen met een voorraad aan ontwerpen die we kunnen benutten.
Tegel a hierboven heeft bijvoorbeeld nog wat punten over die nog niet verbonden zijn, dit kan je inspireren tot een nieuwe tegel... en een nieuw tableau, etc...
In de bibliotheek van de Bishop's Palace in Wells heb ik in het voorjaar van 2015 een kopie van dit boek mogen bewonderen. Helaas niet kunnen doorbladeren, maar de verbazing... iedere pagina is ongeveer folio-formaat, wat mij deed beseffen hoe fijntjes dit oorspronkelijke werk is... Ik pak er maar een loep bij als ik op zo fijntjes wil tekenen... Maar hoe groot of klein je uiteindelijk aan de slag gaat met dit soort patronen, doe er jouw ding mee. Het is jouw ontwerp. Laat je inspireren, maar volg je eigen creatieve stroom!
Afb.18
Dit patroon, uit 'The Book of Kells', laat cirkels zien in plaats van treden. Maar ook dit patroon is ontwikkeld middels een grit.
Tegel a levert b en variatie tegel c levert d. Wellicht herken je als basis e, maar je ziet ook dat het toevoegen van gebogen lijnen meer mogelijkheden oplevert.
Het patroon hieronder komt uit 'The Book of Durrow', een combinatie van cirkel én trappatroon. De originele trappatroon-tegel a is getransformeerd in tegel b, welke via c naar d geleid is.
Afb. 19
Zo kun je zelf natuurlijk nog legio voorbeelden ontwerpen.
Ga vooral je gang. Bouw voor jezelf een voorraad ontwerpen op, zodat je nooit om ideeën verlegen hoeft te zitten als je op zoek bent naar inspiratie. We kennen allemaal wel de term 'writer's block', een 'drawing block' kunnen we al snel te boven komen met een voorraad aan ontwerpen die we kunnen benutten.
Tegel a hierboven heeft bijvoorbeeld nog wat punten over die nog niet verbonden zijn, dit kan je inspireren tot een nieuwe tegel... en een nieuw tableau, etc...
Afb.20
Ga ook eens wat spelen met vlakinvullingen, patronen, lijnen, kleur.
Zoals je inmiddels wellicht wel begrepen hebt zijn de rechte lijnen kenmerkend voor Keltische trappatronen en vaak zie je een karakteristieke verdubbeling van de lijnen in het patroon. Het 'Keltische' is, zoals al eerder genoemd, echter niet meer dan een gevoel dat je erbij hebt, er is geen specifieke omschrijving van kenmerken van Keltische ontwerpen.
Ontdek en onderzoek voor jezelf wat een harmonieus ogend resultaat geeft waar je prettig naar kunt kijken.
Hieronder vind je nog een aantal voorbeelden van ontwerpen van trappatronen. In deze dank ik de cursisten die de cursus Celtic Inspired Design volgen en steeds opnieuw weer voor nieuwe inspiratie zorgen. Hun door hen ontdekte plezier in ontwerpen van dit soort patronen werkt ook op mij weer inspirerend. Ontzettend leuk hoe zo'n wisselwerking z'n weg vindt...
Een combinatie van traptreden en ronde vormen:
4 bij 4 tegels op diverse manieren uitgevoerd:
3 bij 3 en 6 bij 6:
4 bij 4 en 8 bij 8:
Nog meer inspiratie:
Toepassingen in postkaarten, boekenleggers en mandala:
Voor inspirerende beschrijvingen van tangle-motieven kun je bijvoorbeeld op deze website terecht:
http://tanglepatterns.com/
Leef je uit!
Keltische trappatronen in een mandala
Om het inladen van deze pagina niet nog langer te laten duren, vind je het vervolg van deze workshop later in een nieuw bericht in een nieuwe Inspiratie Workshop.
Ik wens je alvast héél veel teken- en speelplezier!
Mandala-plezier met trappatronen komt eraan...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten